कार्यमूलक अनुसन्धान :नमुना पैतिस

• Action Research
• 4 Years, 5 Months ago
• 8918

कार्यमूलक अनुसन्धान :नमुना पैतिस

अनुसन्धान गरिएको कक्षा : ६

अनुसन्धानकर्ताको नाम : बसन्त कुमार खनाल

कार्यरत संस्था : श्री नेपाल राष्ट्रिय माध्यमिक विद्यालय, बर्जु ५, अमाहीवेल्हा, सुनसरी

शीर्षक : गणित  विषयमा विद्यार्थीलाई नियमित गृहकार्य गर्ने बनाउनेसम्बन्धि कार्यमूलक अनुसन्धान

पृष्ठभूमि :

म श्री नेपाल राष्ट्रियमाध्यमिक विद्यालय वर्जु ५ को शिक्षक हुँ। विगत तीन वर्षदेखि यस विद्यालयमा कार्यरत रहेको छु । वि.स. २००८ सालमा स्थापित यस विद्यालयमा २२ जना शिक्षक ,२ जना कर्मचारी कार्यरत रहेका छन् । कक्षा शिशुदेखि १२ कक्षा सम्म पढाइ हुने यस विद्यालयमा औसत रुपमा विद्यार्थी संख्या मध्यम रहेको छ । तर विद्यार्थीहरुमा पढाइ प्रतिको रुची कम रहेको देखिन्छ । आर्थिक र सामाजिक अवस्थाले गर्दा अभिभावक तथा विद्यार्थीको पढाइ प्रति पढेर के हुन्छॽ र भन्ने जस्तो धारणा छ । समाजमा धेरै नपढेका युवाहरु पनि विदेश गएर पैसा कमाएको भएर होला विद्यार्थिमा पनि नपढेर के भो त जसरी भएपनि पैसा कमाउने त होनी भन्ने मान्यता रहेको छ ।

सबैजसो विद्यार्थीहरु कमजोर रहेका छन् । अझै गणितमा त विद्यार्थीहरुको सिकाई उपलब्धि न्युन रहेको छ । यसै क्रममा पेसागत दक्षता अभिवृद्धिका  लागि यस कार्यमुलक अनुसन्धान तथा प्रतिवेदन लेखन कार्य गरिएको छ । यसका लागि आवश्यक सहयोग एवम मार्गदर्शन गर्नुहुने सबैमा आभारी छु ।

यसै क्रममा  मैले कक्षा ६ मा अध्ययनरत विद्यार्थीहरुको गणित  विषयमा विद्यार्थीलाई नियमित गृहकार्य गर्ने बनाउने सम्बन्धि कार्यमूलक अनुसन्धान गरेको छु ।

समस्याको कथन :

मैले पढाउने कक्षा ६ मा ७० जना विद्यार्थीहरु रहेका छन् । गृहकार्य दिँदा ७० जना मध्ये मुस्किलले २० जनाले मात्र गृहकार्य नियमित गरेर ल्याउँछन्। विद्यार्थीले गृहकार्य नगर्नुका धेरै कारणहरू हुन सक्छन् । जस्तै शिक्षकले गृहकार्य नियमित परिक्षण नगरेकाले, शिक्षकले पढाएका विषय वस्तु नबुझेर, घरमा गृहकार्य गर्ने वातावरण नभएर, कपिकलम नभएर, गृहकार्य बढी भएर आदि । उल्लेखित कारणहरू मध्ये शिक्षकले गृहकार्य नियमित परिक्षण नगर्नु मुख्य कारण रहेको ठानेको छु ।

अध्ययनको औचित्य :

कार्यमूलक अनुसन्धान शिक्षणको एक महत्वपूर्ण प्रयोगात्मक पक्ष हो । जसले शिक्षण सिकाइको कुनैपनि अवस्थालाई सुधारात्मक रुपमा अघि बढाउँछ। सामान्यतया कक्षा शिक्षण सिकाइ क्रियाकलापको क्रममा कक्षा कोठामा देखिएका शिक्षण सिकाइ सम्बन्धि तत्कालिन समास्याहरुको समाधान गर्ने उद्देश्यले यसको प्रयोग गरिन्छ । कार्यमूलक अनुसन्धानले शिक्षक तथा विद्यार्थीको शिक्षण सिकाइमा ठोस परिवर्तन ल्याउँछ । शैक्षिक समस्याको पहिचान, सुधार र समाधानमा यस अनुसन्धानको विशेष महत्व रहेको हुन्छ । मैले पढाउने विद्यालयका कक्षा ६ का विद्यार्थीहरुको गणित  विषयको औसत सिकाइ उपलब्धि ३० रहेको छ । गृहकार्य सिकाई उपलब्धि पढाउने एक सफल उपाय भएको कुरा विभिन्न अनुसन्धानले देखाएको छ । नियमित गृहकार्य गराउन सके विद्यार्थीको सिकाइ उपलब्धि बढ्ने हुँदा  यस अध्ययनको औचित्य पुष्टि हुन्छ ।

अध्ययनको उद्देश्य

क. शिक्षकको पेसागत दक्षताको अभिवृद्धि गर्ने

ख. कक्षा ६ का विद्यार्थीहरुलाई नियमित रुपमा गृहकार्य गर्ने बनाउने

अध्ययनको ढाँचा:

यस अध्ययनमा संख्यात्मक र गुणात्मक दुवै किसिमका तथ्याकं प्रयोग गरिने हुँदा यो मिश्रित खालको अध्ययन हुनेछ ।

अध्ययनको सीमा :

कुनैपनि विषयको शीर्षक सानो भएतापनि यसको क्षेत्र व्यापक हुन्छ । विभिन्न कक्षा तथा तहमा विद्यार्थीले नियमित रुपमा गृहकार्य नगर्ने समस्या धेरथोर रुपमा रहेको नै छ । कक्षा ६ का ७० जना विद्यार्थीहरु शिक्षण गरी प्राप्त नतिजा  विश्लेषणको  अनुसन्धान नै यसको सिमितता भित्र पर्छ । छोटो समय र मेरो आफनो पहिलो प्रयासको कारण पनि अनुसन्धान सिमित बनेको छ ।

समस्याको पहिचान :

शिक्षणको सिलसिलामा थुप्रै समस्याहरु तथा बाधा अडचनहरु देखा पर्ने गर्दछन् । शैक्षिक सत्रकको सुरुवात देखि नै विद्यार्थीको विभिन्न पक्षलाई  ध्यान दिई शिक्षणमा देखापरेको समस्या नियमित गृहकार्य नगर्नेलाई अनुसन्धानको विषय बनाई समाधानको उपाय खोजेको छु । यस अनुसन्धान कार्य तथा समस्या समाधानको लागि विभिन्न तालिममा सिकेका विधीहरुको पनि प्रयोग गरेको छु ।

कार्यमुलक अनुसन्धानको योजना :

हरेक कार्यको लागि योजनाको आवश्यकता पर्दछ । विना योजना कार्य सम्पन्न हुन सक्दैन । त्यसैले विभिन्न सीप तथा अनुभवको अभावमा पनि मैले कार्यमुलक अनुसन्धानको योजना निम्न अनुसार तय गरेको छु ।

क. समयावधि :

यस कार्यमूलक अनुसन्धानको समायावधि २०७५/११/१४ गते देखि २०७५/११/२१ गतेसम्म तय गरेको छु ।

ख. विधि :

यस कार्यमूलक अनुसन्धान कार्य सम्पन्न गर्नका लागि अवलोकन, छलफल, खोज र प्रयोगात्मक विधी छनौट गरिएको छ ।

ग. अनुसन्धानको केन्द्र :

गणित विषय कक्षा ६ देखि ८ सम्म पठनपाठन गर्दै आएको छु । गृहकार्य विद्यार्थीले नियमित नगर्ने समस्या जुनसुकै कक्षापनि विद्यमान भएतापनि कक्षा ६ का विद्यार्थीले गृहकार्य नगर्ने समस्यासँग केन्द्रित रहेको छ ।

अपेक्षित उपलब्धीः

कार्ययोजना

प्राप्ती र निष्कर्ष :

अध्यापनको सिलसिलामा कुनै समस्यामुलक विषय छनौट गरी त्यसैको कार्यमुलक अनुसन्धान गरी प्रतिवेदन तयार गर्दा धेरै अनुभव र ज्ञान हासिल गरेको छु । कार्यमुलक अनुसन्धानले आफूलाई शिक्षणको सिलसिलामा नयाँ अवधारणाको महसुस गराएको छ । सकेसम्म विद्यार्थी केन्द्रित शिक्षण र बढी भन्दा बढी शैक्षिक सामाग्रीको प्रयोग गर्नाले शिक्षण प्रभावकारी र सफल हुने विश्वास लिएको छु । कक्षा ६ का विद्यार्थीलाई यस प्रकारको अनुसन्धान र शिक्षणबाट सफलता मिलेको अनुभुति गरेको छु ।

तपाई पनि जुनसुकै तह र विषयको Action रिसर्च Share गर्न चाहनुहुन्छ भने siknethalo@gmail.com मा email गर्न सक्नुहुन्छ ।